Khảo sát lịch sử, chúng ta thấy trình độ quan liêu hóa ở phương Bắc nhiều hơn ở phương Nam, tác dụng của hệ thống 'đế quốc' ở nước Tàu, đối với họ là nặng hơn phương Nam. Trong lịch sử nhân loại, cách điều hành có hai cực đoan:
- Một bên là tự trị,
- Một bên khác là quan trị.
Tự trị nghĩa là mình tự điều hành lấy trong cách của mình. Tổ chức mà có trình độ tự trị cao nhất là bộ lạc, hay là công xã nguyên thủy, tức là lãnh thổ nho nhỏ mỗi người tự quản trị mình, nguyên tắc của nó là -- để người bản xứ tự quản trị bản xứ.
Quan trị nghĩa là để quan liêu quản chế mình. Tổ chức mà có trình độ quan trị cao nhất là 'đế quốc', có lãnh thổ lớn. Hoàng đế bổ nhiệm quan lại của triều đình đi cai quản địa phương, nguyên tắc của nó là -- để người ngoại lai cai trị bản xứ.
|
Những quốc gia thuận lợi hiện đại hóa đều có lịch sử quân chủ rất lâu dài.
Nguyên tắc quân chủ phân quyền chính là nhà vua để người bản xứ tự điều hành bản xứ.
|
Nếu xem xét lịch sử, ta có thể thấy ra là những quốc gia thuận lợi hiện đại hóa đều có lịch sử quân chủ rất lâu dài. Khi nói đến chế độ quân chủ là nói về một chế độ cụ thể nói riêng, không phải chỉ thời đại truyền thống nói chung, sự kiện đó ở Trung quốc chỉ có tồn tại trong nhà Chu.
Còn ở phương Tây, là tồn tại từ thế kỷ thứ V (thư năm) đến thế kỷ thứ XV (thứ mười lăm), sau đó chúng qua hết 300 - 400 năm nữa mới phát triển ra quốc gia hiện đại. Ở Nhật Bản, trước khi thế kỷ thứ 19, họ đã thuộc chế độ quân chủ từ thế kỷ thứ 8 (thứ VIII) rồi.
|
Những quốc gia khó hiện đại hóa, không thể phát triển ra một nhóm người tinh hoa ở cơ sở địa phương vì họ luôn luôn bị tiêu diệt bởi chính phủ tập quyền trung ương độc quyền, vì sống dựa dẫm nên họ có ước mơ làm đế quốc và tư tưởng đế quốc.
|
Nguyên tắc quân chủ chính là để người bản xứ tự điều hành bản xứ. Còn những quốc gia rất khó hiện đại hóa, ví dụ nước Nga và Trung quốc, đều có một lịch sử đế quốc lâu dài, là tại vì họ dựa vào quan lại cai quản bản xứ, họ không thể phát triển ra một nhóm người tinh hoa ở cơ sở địa phương, họ luôn luôn phải dựa vào chính phủ trung ương điều khiển, cho nên họ luôn luôn hy vọng có một hoàng đế xuất hiện mới cảm thấy an toàn và cảm thấy quốc gia đã mạnh mẽ rồi. Họ vẫn không thể loại bỏ được ước mơ đế quốc, tư tưởng đế quốc.
Chúng ta hãy tìm hiểu rõ hơn về chế độ quân chủ, lấy phương Tây làm ví dụ.
Văn Minh Hy Lạp
Khi bắt đầu, người dân Châu Âu phần đông là sinh sống ở khu vực gần Địa Trung Hải, ở đây có phát triển nhiều thành bang Hy Lạp và sau đó có đế quốc La Mã.
Đế Quốc La Mã
Ở phương bắc của đế quốc La Mã, người dân ở đó vẫn chưa phát triển lắm, chỉ có nhiều bộ lạc thôi, họ được gọi là bộ lạc German. Nhưng đến thế kỷ thứ III (thứ ba), những bộ lạc German bắt đầu di chuyển đến khu vực Tây Âu bây giờ. Khi họ di chuyển, tất nhiên sẽ có xung đột với đế quốc La-Mã và người bản xứ vốn có ở bên đó. Sự di chuyển của họ, không có một chính phủ trung ương chỉ huy, rất rời rạc; dù sao, đến thế kỷ thứ chín (IX) ở khu vực Tây Âu có xây dựng nhiều chính quyền, thế lực của đế quốc La Mã không còn ở khu vực này nữa, và những chính quyền rời rạc đó có mối quan hệ quân chủ.
Mối quan hệ quân chủ là, thì dụ: Có một chính quyền, người lãnh đạo của chính quyền đó được coi là một chư hầu, chư hầu đó có thể sắc phong cho mấy người làm hiệp sĩ của mình, và mình sẽ trở thành lãnh chủ của mấy hiệp sĩ đó.
Khi sắc phong phải ký khế ước, lãnh chủ đáp ứng sắc phong một đất đai cho hiệp sĩ làm phong địa, hiệp sĩ đáp ứng sẽ trung thành với lãnh chủ, phục vụ cho lãnh chủ, và hiệp sĩ đó cũng có thể phân chia đất đai của mình và sắc phong cho người khác để tạo nên nhóm hiệp sĩ của mình, và chính mình cũng có thể trở thành lãnh chủ của người khác.
Cho nên, trong hệ thống quân chủ thời trước, quan hệ của các chư hầu là chỉ cần trung thành với người mà có ký khế ước với mình, tức là có sắc phong đất đai cho mình đối với những nhà vua hay hoàng đế, vì nếu không có ký khế ước với họ, thì mình sẽ không cần phục vụ cho họ.
Nếu lãnh chủ/lãnh chúa mà mình có ký khế ước với họ, họ yêu cầu mình phục vụ, mình mới phục vụ.
Đối với mỗi chư hầu, nguồn tiền lương của họ chính là lấy từ nguồn lương của phong địa, lãnh chủ sẽ không trả lương cho họ, cũng không cung cấp chi phí cho họ, họ phải tự cai quản phong địa của mình, cho nên mỗi chư hầu đều phải cố gắng hết sức tìm giải pháp để phát triển các sản xuất trong phong địa mình.
Ngày xưa Châu Âu có nhiều phát minh, ví dụ như:
cối xay gió,
ngựa kéo cầy, đều là vì mỗi chư hầu đều có giới thiệu vào phong địa mình, cho nên mới được phồ biến hóa, mụch đích chân chính không phải là vì cải thiện cuộc sống của người dân, mà là
gia tăng sản xuất của người dân, cho nên mình mới lấy thuế nhiều.
Có lẽ sẽ có người nói rằng -- thế chế độ kiểu vậy chắc chắn không thể chiếm được lãnh thổ rộng lớn, cũng rất có thể có nhiều chiến tranh xảy ra, vì mỗi nơi một chư hầu, không có hoàng đế thống nhất thống trị.
Thực sự là một điểm yếu, nhưng
chính vì mỗi chư hầu coi phong địa mình là một tư sản, cho nên họ có động lực kinh doanh địa phương mà trong đó, chắc chắn sẽ dựa vào người bản xứ để hỗ trợ, để người bản xứ có cơ hội điều hành địa phương của mình sống, tức là để họ tự trị. Trong cách này, đó
chính là tiền thân của hội nghị chính trị. Cuối cùng dần dần tạo nên một tầng lớp tinh hoa ở cơ sở địa phương.
|
Đánh tham nhũng là loại trừ người tinh hoa ở địa phương.
|
Những người tinh hoa địa phương chính là phôi thai của những người khai triển hiện đại hóa, có thể coi là giai cấp tư sản, người trí thức, người trung lưu, nhân viên nhà nước, v. v... Kết quả là sau khi trải qua mấy trăm năm lịch sử quân chủ, những quốc gia quân chủ này như phuơng Tây và Nhật Bản, ở bên ngoài, tuy không có lãnh thổ lớn, không có hoàng đế vĩ đại, nhưng trong nội bộ, mỗi địa phương dều phát triển rất hoàn thiện, mỗi địa phương đều có nhân tài bản xứ. Khi họ ngưng không đánh nhau nữa, quyết định đoàn kết với nhau, họ đã tạo nên một quốc gia rất mạnh mẽ.
Tự trị có thể huấn luyện người ta trờ thành người tinh hoa. Còn quan trị thì sẽ tạo cách sống bị dựa dẫm, tựa vào, vì quan lại là lấn át người bản xứ, không cho họ có cơ hội tạo nên tầng lớp tinh hoa, đó chính là vấn đề theo chính sách "đế quốc", điển hình là nước Tàu bây giờ.
|
Xây dựng đảng là xây dựng sự kiểm soát của chính phủ trung ương.
|
Đế quốc thì luôn muốn duy trì quyền hành, họ sợ nếu các địa phương có tầng lớp tinh hoa của họ rồi, thì sẽ phản bội đế quốc, thậm chí có nội loạn, cho nên
đế quốc có xu hướng không để người bản xứ tự trị, mà chỉ để hoàng đế bổ nhiệm quan lại cai trị địa phương. Nhưng đối với quan lại, thông thường là sẽ không có động cơ phát triển địa phương, tại vì hoàng đế có trả lương cho quan lại, quan lại luôn luôn muốn thăng chức đến chỗ khác làm quan lớn hơn, vì vậy, địa phương có phát triển tốt hay không, đều không liên quan đến lợi ích của quan lại, mà quan lại thì cũng có động cơ lấn át sự phát triển nhân tài của địa phương, tại vì nếu địa phương có nhân tài của mình rồi thì quan lại sẽ khó cai quản địa phương đó, vì người bản xứ đều có ý muốn nghe theo nhân tài bản xứ, chứ không muốn nghe theo quan lại nữa.
Quan liêu hóa nghĩa là gì?
Quan liêu hóa nghĩa là mức độ kiểm soát của quan lại. Quan liêu hóa càng cao thì nghĩa là quan lại càng dễ thống trị, tại vì người bản xứ đều nghe theo quan lại vì vậy,
quan liêu hóa cũng bằng với mức độ còi cọc của sự phát triển nhân tài ở địa phương, tại vì chính là vì địa phương không có nhân tài, không có người tinh hoa, phải dựa vào quan lại thống trị.
Hãy xem xét lịch sử Trung quốc, có thể thấy được nó có xu hướng là càng ngày càng trung ương hóa, nghĩa là sự kiểm soát của quan lại ở địa phương càng ngày càng nặng, đồng thời, sự phát triển nhân tài ơ địa phương càng ngày càng còi cọc. Trước nhà Tống, người bản xứ có thể làm quan ở bản xứ, ờ địa phương có nhiều gia tộc lớn và có lịch sử lâu dài. Sau nhà Tống, người bản xứ không thể làm quan ở bản xứ, những gia tộc lớn đều dần dần biến mất rồi. Mức độ quan liêu hóa ở phương Bắc Trung quốc là nặng hơn phương Nam vì phương bắc tiếp cận với kinh thành, tức là tiếp cận với chính phủ trung ương, cho nên triều dình dễ kiểm soát qua địa phương quan lại. Kết quả là ở phương bắc trên cơ sở địa phương không có nhiều người tinh hoa, cái gì đều cũng dựa vào sự cai quản của quan lại.
Nhìn vào Trung quốc bây giờ, ta có thể xác định họ có xu hướng là quan liêu hóa địa phương. Tại sao thế?
Tại vì sự ra mắt của Tập Cận Bình. Người Trung quốc ủng hộ Tập Cận Bình làm tân hoàng đế, chính là vì sự phát triển nhân tài trên cơ sở địa phương Trung quốc rất tệ, còi cọc, họ không có khả năng quản trị lấy mình cho nên mới hy vọng có một chính phủ trung ương mạnh mẽ. Bây giờ cái mà Tập Cận Bình đang làm chính là thỏa mãn ý tưởng như vậy.
Lấy chiến tranh để cướp của các nước yếu, Trung quốc có tạo ra kinh tế thịnh vượng, kinh tế thịnh vượng có tạo nên số người tinh hoa ở địa phương rồi, ví dụ là tại vùng Quảng Đông và Chiết Giang. Rồi họ lại diệt nhân tài, người tài phú của địa phương để trung ương được độc quyền. Đây là cái vòng lẩn thẩn của nước Tàu.
Đánh tham nhũng là loại trừ người tinh hoa ở địa phương, xây dựng đảng là xây dựng sự kiểm soát của chính quyền/chính phủ/trung ương. Khi xã hội mới sản xuất một nhóm người tinh hoa, thì những người tinh hoa chắc chắn sẽ có đấu tranh với nhau, và khiến một số sự rối loạn xảy ra, chính phủ loại trừ những người tinh hoa ở địa phương rồi, hoàn toàn kiểm soát địa phương. Đó là chính sách "Trung Ương Tập Quyền" hay "Độc Tài Toàn Trị" hoặc "Chuyên chế dộc quyền", khi tài năng và nhân tài bị tiêu diệt dần dần để củng cố quyền hành, rồi thì họ lại tạo chiến tranh để cướp bóc, rồi lại diệt hết nhân tài rồi bị nghèo rồi lại tạo một cuộc cướp bóc (sao chép sáng tạo của người khác như khoa học, kỹ thật, quân sự mới)... Và họ lập đi lập mãi.